Het museum als attractie, of kennisinstituut?

Het museum. Hoe kijken mensen daar nu naar? Ik bedoel, naar het museum als begrip. Als instituut? Wat is het beeld, dat mensen bij het begrip 'museum' hebben? En, is het überhaupt een begrip? Vragen die ik (vooral mezelf) al jaren stel, vanuit professionele, maar ook vanuit persoonlijke interesse. En zo nu en dan komen die vragen weer eens bovendrijven. Door het nieuws, of door een artikel dat ik lees. Zoals het blog 'Vraag het een conservator - #askACurator dag' van Merel van der Vaart. Hierin stelt Merel de vraag, waarom het tijdens #AskACurator* dag op Twitter, zo stil bleef bij Nederlandse Musea. Een heel goede vraag, die mij ook weer even wakker schudde. Het eerste dat in mij opkwam, is dat Nederlandse musea niet als kennisinstituut, maar als 'platte' attractie gezien worden. En dat sommige musea zichzelf ook, bedoeld of onbedoeld, zo presenteren. In de strijd om bezoekcijfers, die door de bezuinigingen en daarmee de opgelegde druk het maatschappelijk belang aan te tonen onontkoombaar werd, hebben musea zichzelf steeds meer als een attractie geprofileerd. De inhoud en kwaliteit legt het daarbij vaak af tegen de begeerte zoveel mogelijk bezoekers te trekken. Hoe meer bezoekers een museum trekt, hoe groter het maatschappelijk belang lijkt te zijn. En het enige onderzoek dat nog gedaan lijkt te worden, is bezoekersonderzoek.

Om zoveel mogelijk publiek te trekken worden allerlei activiteiten georganiseerd, die compleet losgekoppeld zijn van de inhoud. Als het maar zoveel mogelijk aandacht genereert en vooral: nog meer bezoekers trekt. Kwaliteit wordt op deze manier ondergeschikt aan kwantiteit, waarmee het museum als kennisinstituut degradeert tot een platte attractie. Natuurlijk zijn er musea (neem de science musea) waar nog wel wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt. En gelukkig weet het Weekend van de Wetenschap wel hoe je een groot publiek met inhoud trekt. Maar ik denk ook dat op het moment dat musea gedwongen werden (of zich in ieder geval gedwongen voelden) hun maatschappelijk belang aan te tonen, een groot percentage mijlenver is afgedwaald van hun werkelijke maatschappelijke belang. Dat van een kennisinstituut. Ik denk dat dit werkelijk van invloed is op de perceptie van musea. De beeldvorming is veranderd, kijk maar naar de toename van de bezoekersaantallen. Het lijkt goed nieuws, maar of dat het ook is wanneer je belang hecht aan het museum als (wetenschappelijk) kennisinstituut?